EC – SC: బీహార్ ఓటర్ల జాబితా వివాదం.. సుప్రీంకోర్టు కీలక ఆదేశాలు

బీహార్‌లో (Bihar) ఓటర్ల జాబితా సవరణ (స్పెషల్ సమ్మరీ రివిజన్ – SIR) ప్రక్రియపై తలెత్తిన వివాదం దేశవ్యాప్తంగా చర్చనీయాంశంగా మారింది. ఓటర్ల జాబితాలో పారదర్శకత, న్యాయబద్ధతను నిర్ధారించే దిశగా సుప్రంకోర్టు తాజాగా మధ్యంతర ఉత్తర్వులు వెల్లడించింది. ఈ వ్యవహారంలో 65 లక్షల ఓటర్ల పేర్లను తొలగించినట్లు ఎన్నికల సంఘం (ECI) ప్రకటించడంతో ఈ ప్రక్రియపై సందేహాలు, ఆరోపణలు వెల్లువెత్తాయి. అయితే ఓటర్ల తొలగింపుపై సుప్రీంకోర్టు పలు కీలక ఆదేశాలు జారీ చేసింది.

బీహార్‌లో అసెంబ్లీ ఎన్నికలు సమీపిస్తున్న తరుణంలో ఎన్నికల సంఘం ఓటర్ల జాబితా సవరణకు ప్రత్యేక సమగ్ర సవరణ (SIR) ప్రక్రియను చేపట్టింది. ఈ ప్రక్రియలో భాగంగా జూలై 27న ముసాయిదా ఓటర్ల జాబితాను విడుదల చేసింది. ఈ జాబితా నుంచి దాదాపు 65.2 లక్షల ఓటర్ల పేర్లను తొలగించినట్లు ఎన్నికల సంఘం పేర్కొంది. ఈ తొలగింపుల్లో 22 లక్షల మంది మరణించిన వారు, 36 లక్షల మంది శాశ్వతంగా వలస వెళ్లినవారు, 7 లక్షల మంది డూప్లికేట్ ఓటర్లు ఉన్నారని ఎన్నికల సంఘం తెలిపింది.

అయితే ఈసీ ప్రక్రియ పారదర్శకంగా జరగలేదని, ఇది ప్రజాస్వామ్య హక్కులపై దాడిగా ఆరోపిస్తూ అసోసియేషన్ ఫర్ డెమోక్రటిక్ రిఫార్మ్స్ (ADR) అనే ఎన్జీఓ సుప్రీంకోర్టును ఆశ్రయించింది. ఈ పిటిషన్‌లో ఓటర్ల తొలగింపు కారణాలు, వివరాలు బహిర్గతం చేయాలని ఆ సంస్థ డిమాండ్ చేసింది. ప్రతిపక్ష పార్టీలైన కాంగ్రెస్, రాష్ట్రీయ లోక్ దళ్ (RLD) వంటి సంస్థలు కూడా ఈసీ చర్యను తప్పుబట్టాయి, ఇది బీజేపీ మార్గదర్శకాల ప్రకారం జరిగిన కుట్రగా ఆరోపించాయి.

ఈ వివాదంపై సుప్రీంకోర్టు ఆగస్టు 6న విచారణ జరిపింది. ఆగస్టు 9 నాటికి తొలగించిన 65 లక్షల ఓటర్ల వివరాలను సమర్పించాలని ఈసీని ఆదేశించింది. రాజకీయ పార్టీలకు ఇప్పటికే అందించిన సమాచారాన్ని ADR వంటి పిటిషనర్లకు కూడా అందజేయాలని కోర్టు సూచించింది. జస్టిస్ సూర్యకాంత్, జస్టిస్ ఉజ్జల్ భూయాన్, జస్టిస్ ఎన్.కోటీశ్వర్ సింగ్‌లతో కూడిన ధర్మాసనం ఈ విషయంలో ప్రజల ఓటు హక్కును కాపాడటంపై దృష్టి సారించింది.

ఇవాళ ఈ అంశంపై సుప్రీంకోర్టులో విచారణ జరిగింది. ఈ సందర్భంగా సుప్రీంకోర్టు మరింత కఠిన ఆదేశాలు జారీ చేసింది. 48 గంటల్లో జిల్లావారీగా తొలగించిన 65 లక్షల ఓటర్ల వివరాలను, వారి పేర్లు, తొలగింపు కారణాలు (మరణం, వలస, డుప్లికేషన్)తో సహా జిల్లా వెబ్‌సైట్‌లలో ప్రచురించాలని ఎన్నికల సంఘాన్ని ఆదేశించింది. బూత్ స్థాయి అధికారులు ఈ సమాచారాన్ని అప్‌లోడ్ చేయాలని, ప్రక్రియలో పారదర్శకతను నిర్ధారించాలని కోర్టు స్పష్టం చేసింది. ఇలా చేయడం ద్వారా ఓటర్ల జాబితా సవరణ ప్రక్రియపై అనుమానాలు రాకుండా ఉంటాయని స్పష్టం చేసింది.

ఈసీ ఓటరు జాబితా సవరణపై ప్రతిపక్ష పార్టీలు తీవ్ర ఆందోళన వ్యక్తం చేశాయి. ఎస్సీ, ఎస్టీ, మైనారిటీ, బీసీ వర్గాల ఓటర్లను లక్ష్యంగా చేసుకుని ఈ తొలగింపులు జరిగాయని ఆరోపించాయి. కాంగ్రెస్ నాయకుడు రాహుల్ గాంధీ ఈ ప్రక్రియను “రాజ్యాంగ పరిరక్షణ పోరాటం”గా అభివర్ణించారు. “ఒక వ్యక్తి, ఒక ఓటు” సూత్రం ప్రజాస్వామ్యానికి పునాది అని, ఓటర్ల జాబితా సవరణలో అవకతవకలు జరిగితే అది ప్రజల హక్కుల ఉల్లంఘనగా పరిగణించాలని ఆయన అన్నారు. ఢిల్లీలో ప్రతిపక్ష నాయకులు ఈసీ తీరును నిరసిస్తూ ర్యాలీ కూడా నిర్వహించారు.

మరోవైపు, ఎన్నికల సంఘం ఈ ప్రక్రియ పూర్తిగా పారదర్శకంగా జరిగిందని, డేటా ధృవీకరణ, క్షేత్రస్థాయి పరిశీలన ఆధారంగా తొలగింపులు చేపట్టినట్లు వాదించింది. తొలగించిన ఓటర్లకు అభ్యంతరాలు తెలియజేసే, తిరిగి జాబితాలో చేర్చుకునే అవకాశం ఉందని సంఘం స్పష్టం చేసింది. అయితే, ముసాయిదా జాబితాలో సెర్చ్ ఆప్షన్‌ను తొలగించడం వల్ల పేర్ల తొలగింపు వివరాలు తెలుసుకోవడం కష్టమైందని పిటిషనర్లు ఆరోపించారు. ఓటర్ల జాబితా సవరణలో పారదర్శకత, జవాబుదారీతనాన్ని సుప్రీంకోర్టు నొక్కి చెప్పింది. ఓటర్ల జాబితా స్థిరంగా ఉండకూడదని, కాలానుగుణంగా సవరణలు అవసరమని, అయితే ఈ ప్రక్రియ చట్టబద్ధంగా, నిష్పక్షపాతంగా జరగాలని ధర్మాసనం అభిప్రాయపడింది. ఆధార్, రేషన్ కార్డు, ఓటర్ ఐడీ వంటి 11 రకాల ధ్రువీకరణ పత్రాలను అనుమతించడం ఓటర్లకు అనుకూలమని కోర్టు పేర్కొంది. అయితే, ఈ పత్రాలు అందరికీ అందుబాటులో లేని పరిస్థితుల్లో తొలగింపులు జరగడం సమస్యాత్మకమని పిటిషనర్లు వాదించారు.

బీహార్ ఓటర్ల జాబితా వివాదం ప్రజాస్వామ్యంలో ఓటు హక్కు, ఎన్నికల ప్రక్రియల పారదర్శకతపై ముఖ్యమైన చర్చను రేకెత్తించింది. సుప్రీంకోర్టు ఆదేశాలు ఈ ప్రక్రియలో స్పష్టత, న్యాయబద్ధతను నిర్ధారించే దిశగా ఒక ముందడుగుగా పరిగణించబడుతున్నాయి. 48 గంటల్లో ఓటర్ల వివరాలను వెబ్‌సైట్‌లో ప్రచురించాలన్న ఆదేశం ఈ వివాదానికి తెర దించే అవకాశం ఉంది, అయితే రాజకీయ, సామాజిక ప్రతిస్పందనలు ఈ అంశం ఇంకా చర్చనీయాంశంగా కొనసాగుతుందని సూచిస్తున్నాయి.