ECI: తప్పిదాలు చూపెడితే ఎదురు దాడి చేయడమా..?

భారత ఎన్నికల సంఘం (ECI) ప్రపంచంలోనే అతిపెద్ద ప్రజాస్వామ్య దేశంలో ఎన్నికలను నిర్వహించే బాధ్యత కలిగిన స్వతంత్ర సంస్థ. అయితే, ఇటీవలి కాలంలో ఓటరు జాబితాలలో (voter list) అవకతవకలు, ఆరోపణలు, సంస్కరణల డిమాండ్‌లతో ఎన్నికల సంఘం తీవ్ర విమర్శలు ఎదుర్కొంటోంది. కాంగ్రెస్ పార్టీ నాయకుడు రాహుల్ గాంధీ (Rahul Gandhi) లేవనెత్తిన “వోట్ చోరీ” (Vote Chori) ఆరోపణలు ఈ వివాదాన్ని మరింత ఉధృతం చేశాయి.

2024 లోక్‌సభ ఎన్నికలతో పాటు ఇటీవల జరిగిన రాష్ట్రాల అసెంబ్లీ ఎన్నికలలో ఓటరు జాబితాలలో అనేక అవకతవకలు ఉన్నాయని కాంగ్రెస్ పార్టీ ఆరోపించింది. రాహుల్ గాంధీ ముఖ్యంగా కర్ణాటకలోని మహదేవపుర నియోజకవర్గంలో 1,00,250 నకిలీ ఓటర్లు ఉన్నారని, ఇవి డూప్లికేట్ పేర్లు, తప్పుడు చిరునామాలు, అస్పష్టమైన ఫోటోలతో నిండిపోయాయని ఆరోపించారు. ఈ నియోజకవర్గంలో బీజేపీ 32,707 ఓట్ల తేడాతో గెలిచిన నేపథ్యంలో, ఈ నకిలీ ఓటర్లు ఎన్నికల ఫలితాలను ప్రభావితం చేశాయని రాహుల్ గాంధీ వాదించారు. బీహార్‌లో 6.5 మిలియన్ ఓటర్ల పేర్లను తొలగించిన సందర్భంలో, ఈ ప్రక్రియ ముఖ్యంగా మైనారిటీ ముస్లిం ఓటర్లను లక్ష్యంగా చేసుకుని జరిగిందని, ఇది బీజేపీకి అనుకూలంగా ఉందని ఆరోపణలు వచ్చాయి.

మహారాష్ట్ర, హర్యానా ఎన్నికలలో కూడా ఓటరు జాబితాలలో గణనీయమైన పెరుగుదల, ఓటింగ్ శాతంలో ఆకస్మిక హెచ్చుతగ్గులు నమోదయ్యాయి. మహారాష్ట్రలో నవంబర్ 2024 ఎన్నికలలో ఓటింగ్ శాతం సాయంత్రం 5 గంటలకు 58.22% నుండి 66.05%కి పెరిగింది. ఇది సుమారు 76 లక్షల ఓట్ల పెరుగుదలను సూచిస్తుంది. ఈ అసాధారణ పెరుగుదల ఎన్నికల సమగ్రతపై ప్రశ్నలను లేవనెత్తింది. అదేవిధంగా, హర్యానాలో కూడా ఓటింగ్ శాతంలో 7.2% పెరుగుదల కనిపించింది. గతంలో ఎన్నడూ ఇలా జరగలేదు.

రాహుల్ గాంధీ ఆరోపణలను ఎన్నికల సంఘం తప్పుబట్టింది. ఆయనవి తప్పుడు ఆరోపణలని చెప్పింది. ఆయన ఆరోపణలకు సంబంధించి ఆయన ఆధారాలను సమర్పించాలని, ఒక లాంఛనప్రాయ ప్రకటనపై సంతకం చేయాలని డిమాండ్ చేసింది. కర్ణాటకలో శకున్ రాణి అనే ఓటరు రెండుసార్లు ఓటు వేశారని గాంధీ చేసిన ఆరోపణను ఈసీ తోసిపుచ్చింది. ఆమె ఒక్కసారి మాత్రమే ఓటు వేశారని, రాహుల్ గాంధీ చూపిన డాక్యుమెంట్ అధికారికం కాదని వాదించింది. అయితే, ఈసీ తీరు సోషల్ మీడియాలో తీవ్ర విమర్శలకు దారితీసింది. ఈసీ తన తప్పిదాలను కప్పిపుచ్చేందుకు ఎదురుదాడులకు దిగుతోందని, గాంధీ లేవనెత్తిన అంశాలపై బహిరంగ ఆడిట్‌ను నిర్వహించకుండా ఆరోపణలను తోసిపుచ్చడం సరికాదని నెటిజన్లు వాదిస్తున్నారు.

డిజిటల్ ఓటరు జాబితాలను బహిరంగంగా అందుబాటులో ఉంచకపోవడంతో ఈసీపై అనుమానాలు తలెత్తుతున్నాయి. డిజిటల్ ఫార్మాట్ లో ఓటరు జాబితా ఉంటే, వెంటనే నకిలీలను గుర్తించే అవకాశం ఉంటుందని, కానీ ఈసీ మాత్రం ఓటరు జాబితాలపై గోప్యత పాటిస్తోందనే ఆరోపణలు ఉన్నాయి. సమాచార హక్కు చట్టం (ఆర్టీఐ) ద్వారా ఈసీని ఓటరు జాబితాలు అడిగినా సమాధానం ఇవ్వకుండా ఆలస్యం చేస్తుందని, లేదా అస్పష్టమైన సమాధానాలు ఇస్తుందని కామన్వెల్త్ హ్యూమన్ రైట్స్ ఇనిషియేటివ్ (సీహెచ్ఆర్ఐ) వంటి సంస్థలు ఆరోపిస్తున్నాయి.

ఎన్నికల సంఘం ఈ ఆరోపణలను ఎదుర్కోవడానికి, ప్రజల విశ్వాసాన్ని పొందేందుకు అనేక సంస్కరణలు చేపట్టాల్సిన అవసరం ఉంది. ఓటరు జాబితాలను డిజిటల్ ఫార్మాట్ లో అందుబాటులో ఉంచాలి. ప్రత్యేక మెకానిజం ద్వారా నకిలీలను గుర్తించేలా ఉండాలి. స్వతంత్ర ఆడిట్‌లను ఇది సులభతరం చేస్తుంది. నకిలీ ఓటర్ల సమస్యను తగ్గిస్తుంది. ఆధార్‌తో ఓటరు జాబితాలను అనుసంధానం చేయడం ద్వారా నకిలీ ఓటర్ల సమస్యను గణనీయంగా తగ్గించవచ్చు. 2015లో ఈ ప్రక్రియ ప్రారంభమైనప్పటికీ, చట్టపరమైన అడ్డంకుల వల్ల పూర్తి కాలేదు. ఓటరు జాబితాలపై స్వతంత్ర సంస్థల ద్వారా ఆడిట్‌లు నిర్వహించడం ద్వారా ఈసీ తన సమగ్రతను పెంచవచ్చు. ఇది రాజకీయ పక్షపాత ఆరోపణలను తగ్గిస్తుంది. ఆర్టీఐ అభ్యర్థనలకు ఈసీ సత్వరమే, స్పష్టంగా సమాధానం ఇవ్వాలి.

ఎన్నికల సంఘం ఎదుర్కొంటున్న విమర్శలు, ఆరోపణలు భారత ఎన్నికల వ్యవస్థలో లోతైన సమస్యలను సూచిస్తున్నాయి. ఓటరు జాబితాలలో నకిలీ ఎంట్రీలు, అసాధారణ ఓటింగ్ శాతం పెరుగుదల, ఈసీ యొక్క అపారదర్శకత ప్రజల విశ్వాసాన్ని దెబ్బతీస్తున్నాయి. ఈ సమస్యలను పరిష్కరించడానికి, ఈసీ ఓటరు జాబితాలను ప్రక్షాళన చేయాలి. డిజిటల్ డేటాను అందుబాటులో ఉంచాలి. స్వతంత్ర ఆడిట్‌లను అనుమతించాలి. ఈ సంస్కరణలు అమలైతేనే, భారతదేశ ఎన్నికల వ్యవస్థ సమగ్రతను కాపాడవచ్చు. ప్రజాస్వామ్యంపై ప్రజల విశ్వాసాన్ని పునరుద్ధరించవచ్చు.