Nepal: నేపాల్ కల్లోలానికి బాధ్యులెవరు..? హిమాలయదేశం ఎటు వెళ్తోంది..?

భారతదేశానికి పొరుగున ఉన్న మరో దేశం కూడా అగ్నికి ఆహుతవుతోంది. నేపాల్‌లో సోషల్ మీడియాపై నిషేధాన్ని తీవ్రంగా వ్యతిరేకించిన యువత వీధుల్లోకి వచ్చారు. ప్రభుత్వాన్ని గద్దె దించారు. దేశంలో జరిగిన భారీ ప్రభుత్వ వ్యతిరేక నిరసనల దృష్ట్యా, నేపాల్ (Nepal) ప్రధాన మంత్రి కెపి శర్మ ఓలి (KP Sharma Oli) మంగళవారం (సెప్టెంబర్ 9) తన పదవికి రాజీనామా చేశారు. గత వారం వరకు శాంతియుతంగా అనిపించిన నిర్ణయం కారణంగా, నేపాలీ యువత తిరుగుబాటు చేశారు. అక్కడ రక్తపాత వివాదం ప్రారంభమైంది. ప్రధాన మంత్రి ఓలి రాజీనామా చేయాల్సి వచ్చింది. అన్నింటికంటే, ఓలి ఆ పదవిని విడిచిపెట్టడానికి గల తప్పులు ఏమిటి?

నేపాల్ రాజకీయాల్లో ప్రధానమంత్రి కె.పి. శర్మ ఓలి .. కీలక భూమిక పోషిస్తున్నారు. ఆయన నాల్గవసారి నేపాల్ ప్రధానమంత్రి అయ్యారు. నాలుగుసార్లు పీఎంగా ఉన్నప్పటికీ ఓలీ.. నేపాల్ పాలనలో విఫలమయ్యారన్న వాదనలున్నాయి. ముఖ్యంగా దేశంలో నిరుద్యోగం గరిష్ట స్థాయికి చేరుకుంది. అవినీతి కూడా పెరుగుతోంది. దీనిని నియంత్రించడంలో ఓలి విఫలమయ్యారన్న ఆరోపణలు వెల్లువెత్తాయి. ఓలి సంకీర్ణ ప్రభుత్వాన్ని నడుపుతున్నారు. ఆయన ప్రభుత్వం నేపాల్ కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ (యూనిఫైడ్ మార్క్సిస్ట్-లెనినిస్ట్), నేపాలీ కాంగ్రెస్ పార్టీ మద్దతుతో నడుస్తోంది.

సంకీర్ణ ప్రభుత్వాన్ని నడిపిన తర్వాత కూడా ఆయన పార్టీ పట్ల, ప్రభుత్వం పట్ల నియంతృత్వ వైఖరిని అవలంబిస్తున్నారు. ప్రభుత్వానికి సంబంధించిన కీలక నిర్ణయాలకు కూడా ఆయన తన సహచరులను పెద్దగా సంప్రదించలేదని చెబుతారు. ఓలిని చైనా అనుకూల నాయకుడిగా పరిగణిస్తారు. ఆయన భారతదేశం కంటే చైనాకు దగ్గరగా ఉంటారని భావిస్తారు. చైనా తన దేశంలో పెద్ద సోషల్ మీడియా ప్లాట్‌ఫామ్‌లను నిషేధించినట్లే, ఆయన కూడా తన దేశంలో అలాగే చేయాలని ఆయన ప్రయత్నించారు. సోషల్ మీడియాను అరికట్టడం ద్వారా ప్రజల గొంతును అణచివేయడానికి ట్రై చేశారు. కానీ సోషల్ మీడియాను నిషేధించాలనే నియంతృత్వ, ఏకపక్ష నిర్ణయం ఆయనకు వ్యతిరేకంగా మారింది.

భారతదేశం-చైనా నేపాల్ ముఖ్యమైన పొరుగు దేశాలు. ఓలీ భారతదేశ వ్యతిరేకి. గత నెలలో, భారత విదేశాంగ కార్యదర్శి విక్రమ్ మిస్రీ నేపాల్ పర్యటనలో ఉన్నప్పుడు, అతను ఓలిని ఢిల్లీ సందర్శించడానికి ఆహ్వానించారు. ముందుగా ఆయన రావాలని అనుకున్నారని, కానీ తరువాత దానిని రద్దు చేసుకున్నారని చెబుతున్నారు. ఓలి ప్రధానమంత్రిగా నాల్గవసారి పదవీకాలం వివాదాల్లో చిక్కుకుంది. భారతదేశంతో ఆయన సంబంధాలు ఇప్పటికీ సరిగ్గా లేవని చెప్పాలి.లిపులేఖ్ సరిహద్దుకు సంబంధించిన అంశంపై ఆయన భారత వ్యతిరేక భావాలను రెచ్చగొట్టడానికి ప్రయత్నించారన్న వాదనలున్నాయి.

గత వారం చైనాలోని టియాంజిన్ నగరంలో జరిగిన షాంఘై సహకార సంస్థ (SCO) శిఖరాగ్ర సమావేశానికి కూడా నేపాల్ ప్రధాని ఓలి హాజరయ్యారు. ముందుగా ఆయన ప్రధాన మంత్రి మోడీతో ద్వైపాక్షిక సమావేశం నిర్వహించాలని అనుకున్నారు. కానీ తరువాత ఈ సమావేశం రద్దు చేసుకున్నారు. చైనాతో స్నేహపూర్వక సంబంధాలను ఏర్పరచుకునే ప్రయత్నంలో ఓలి ప్రభుత్వం భారతదేశంతో తన సంబంధాలను చెడగొట్టుకుంటూనే ఉందని విశ్లేషణలున్నాయి.

నేపాల్‌లో హింస, దహనకాండకు, ప్రస్తుతం ప్రభుత్వం పతనానికి ఓలి బాధ్యత వహించాల్సి వచ్చింది. నిషేధించిన అన్ని సోషల్ మీడియా ప్లాట్‌ఫామ్‌లు అమెరికన్ కంపెనీలే కావడం విశేషం. అవన్నీ పెద్ద ప్రభావవంతమైన కంపెనీలు. ఈ ఏకపక్ష నిర్ణయం ద్వారా ఓలి ప్రభుత్వం నేరుగా అమెరికా వ్యతిరేకతను ప్రదర్శించారు. ప్రభుత్వం పెద్ద సోషల్ మీడియా కంపెనీలైన ఫేస్‌బుక్, ఇన్‌స్టాగ్రామ్, వాట్సాప్, మెసెంజర్, యూట్యూబ్, ఎక్స్ (ట్విట్టర్), స్నాప్‌చాట్‌లను నిషేధించింది.

ఈ కంపెనీలన్నీ అమెరికాతో అనుసంధానించి ఉండగా, చైనా కంపెనీలైన టిక్‌టాక్, వీ చాట్, వీబో, లైకీ వంటి యాప్‌లు నేపాల్‌లో కొనసాగాయి. ఈ విధంగా, ఓలి ప్రభుత్వం అమెరికాకు వ్యతిరేకంగా ఉంటూనే చైనాకు మద్దతు ఇస్తోందనే సందేశం ప్రపంచవ్యాప్తంగా వ్యాపించింది. ఫేస్‌బుక్, ఇన్‌స్టాగ్రామ్, వాట్సాప్, మెసెంజర్, యూట్యూబ్ వంటి సోషల్ మీడియా ప్లాట్‌ఫామ్‌లు భారతదేశం, ఇతర దేశాల మాదిరిగానే నేపాల్‌లో బాగా ప్రాచుర్యం పొందాయి. నేపాల్ ప్రభుత్వ నిర్ణయంపై యువతరం ఆగ్రహం వ్యక్తం చేసింది.

కేపీ శర్మ ఓలి నేపాల్ ప్రధానమంత్రిగా నాల్గవసారి అయ్యి ఉండవచ్చు, కానీ యువ తరానికి వ్యతిరేకంగా తీసుకున్న నిర్ణయం తనకు ఎదురుదెబ్బ తగులుతుందని ఆయన గ్రహించలేకపోయారు. గత వారం, పీఎం ఓలి సోషల్ మీడియాను నిషేధించాలని నిర్ణయించుకున్నప్పుడు, ఆయన జనరల్-జెడ్ అంటే యువ తరంతో మాట్లాడలేదు. ఈ నిర్ణయానికి వ్యతిరేకంగా ప్రజలు వీధుల్లోకి వచ్చినప్పుడు, ఖాట్మండు తోపాటు నేపాల్ అంతటా నిరసనలు తీవ్రమయ్యాయి. ప్రభుత్వం నిరసనకారులపై కాల్పులు జరపాలని ఆదేశాలు జారీ చేసింది.